Geneza założenia Opola

Na opolskiej ziemi, będącej dziś częścią Niziny Śląskiej, osiedlać zaczęto się już w wiekach średnich, co przede wszystkim związane było z jej położeniem. A więc zarówno z korzystnymi warunkami obronnymi, z mało dostępną, pokrytą bagnami, lewobrzeżną stroną Odry, jak i z usytuowaniem na skrzyżowaniu prastarych szlaków handlowych. To m.in. przez nasze miasto z dawien dawna wiodła trasa z Kijowa przez Kraków do Wrocławia i dalej na zachód, zaś z północy, znad Morza Bałtyckiego tzw. "szlak bursztynowy", przez Bramę Morawską do Włoch i dalej.[1]

            Opole w najwcześniejszych dokumentach to głównie ośrodek administracji, czy to książęcej, czy to kościelnej. Było miejscem akcji prawnej, pierwszy raz w 1222 roku; czy też było miejscem wystawiania dokumentów, pierwszy raz w 1246 roku.[2]

            Założenie pierwszego osiedla w Ostrówku nastąpiło najpóźniej w VIII-IX wieku. Osada zmieniała się kilkukrotnie w przeciągu czterech lub pięciu wieków, aż do XIII stulecia. Najpierw powstało właśnie owo osiedle obronne w VIII-IX wieku, które w raz z czasem zmienia się w jednym z grodów plemienia Opolan. Następnie w drugiej połowie X wieku, po tym jak miasto wymierało, znowu odżyło, prawdopodobnie w czasie panowania Mieszka I lub Bolesława Chrobrego. Przez to w gdzieś w XI lub XII wieku, Opole przeobraża się w miasto. Znowu gdzieś w pierwszej połowie XIII stulecia powstaje murowany zamek wzniesiony prez księcia opolskiego, Kazimierza (1211-1230). Od tego czasu funkcję miasta spełniają już osiedla położonego prawym brzegu Młynówka w obrębie dzisiejszego starego miasta.[3]

            Przedział czasu istnienia osady w Ostrówku idealnie wpasowuje się w relacje Geografa Bawarskiego z IX wieku, który to zapisał: "Opolini, civitates XX", gdzie nazwa plemienia Opolan została wzięta od ośrodka plemiennego nazywanego Opolem, gdzie prawdopodobnie są to pozostałości osady na Ostrówku. Geograf Bawarski termin "civitas" rozumiał prawdopodobnie jako określenie potencjału pewnych plemion, gdzie pod tym słowem mogły kryć się grody. Owa notatka oznacza, że plemię to zapewne nie było małoznaczące pośród sąsiadów.[4]

            Opolanie przybyli na owy obszar Ostrówka z zewnątrz, nie będąc prawdopodobnie mieszkańcami także najbliższych okolic, na co może wskazywać archeologia. Dla przykładu przęśliki znajdywano w najstarszych warstwach osiedla wykonano z gliny, a dopiero w miarę upływu czasu z miejscowego wapienia. Można więc dojść do wniosku, że Opolanie potrzebowali trochę czasu na zapoznanie się z surowcami w okolicy, a więc byli zapewne raczej gośćmi, niż mieszkańcami od wieków. Potwierdzać pośrednio mogą to także znaleziska w postaci łódeczek-zabawek wykonanymi z kory, które służyły jako zabawki dla dzieci. Więc można przypuścić, że pierwsi mieszkańcy Opola byli żeglarzami. Byli to zapewne wojownicy z północy będący na służbie pierwszych Piastów.[5]

            Niemieccy historycy uważają, że na tym terytorium mieszkały plemiona niemieckie, a po ich odejściu osiedliły się plemiona słowiański w VII i VIII wieku. [6]

---

[1] http://www.opole.pl/miasto/artykuly/10083-34629-Article-Opole__stolica_plemienia_ksiestwa_rejencji_wojewodztwa#paragraph3344

[2] Antoni Barciak, Katowice, opole w świetle najstarszych wzmianek źródłowych

[3] Opole, Monografia  miasta, pod red. W. Dziewulski i F. Hawranek, Opole 1975, s.28

[4] Opole, Monografia  miasta, pod red. W. Dziewulski i F. Hawranek, Opole 1975, s.29

[5] Jak powstało Opole? Miasto i jego książeta, pod red. Anny Pobóg-Lenartowicz, s. 4-5

[6] Opole Dzieje miasta do 1863 roku, F. Idzikowski, Opole 2002, s.34-35