Opole w okresie wczesnośredniowiecznym

            Początki badań wykopaliskowych w Opolu przypadają na lata 1930-1933. Niestety nie są znane wyniki tych badań, ponieważ ich nie opublikowano, a duża część tego co znaleziono oraz dokumentacja zaginęła przez Drugą Wojnę Światową. Ocalała z tego niewielka część, ale i to, ale także to co ówcześnie udostępniwszy swe badania przez dr G Raschke, skłoniło do kolejnych badań na Ostrówku, które w 1948 roku rozpoczął prof. Rudolf Jamka, a jego pracę kontynuował w latach 1952-1961 prof. Włodzimierz Hołubowicz, a następnie prof. Helena Hołubowicz razem z dr Bogusławem Gedigą w 1962 aż do 1969 roku.[1]

            Odkrycia od początku budziło wielkie emocje w nauce europejskiej. Jednak mimo to ani specjalnie przybywszy prosto z Berlina na miejsce wykopalisk dyrektor centralnego muzeum archeologicznego III Rzeczy, ani archeolog, który nadzorował odkrycie nie planowali rozpocząć badań metodycznych, naukowych. Woleli oni materiał, który wydobyto w latach 1930-1931 i do druku nie podano dokładnych danych jakiegokolwiek przedmiotu, ponieważ mogły dać podstawę do stworzenia obiektywnego osądu o bogatej polskiej kulturze wczesnośredniowiecznej osady na Ostrówku. Niechęć do dalszych badań była dla Niemców zrozumiała, gdyż pokazywało to, że ziemia opolska wbrew twierdzeniom niemieckich historyków była polska. Byłoby to ciosem w twierdzenia o dominacji germańskości na Śląsku. Dopiero gdy Polska odzyskała niepodległość to w latach 1947-1948 rozpoczęto prace badawcze na Ostrówku.[2]

            Opole w X i XI wieku był grodem z siedzibą namiestnika książęcego oraz przylegające podgrodzie, a także osada lub osady rzemieślniczo-rolnicze położone na prawym brzegu Odry (Młynówki).[3] W opolskim grodzie znaleziono wiele szczątków zwierząt dzikich, których jest około 15%. A dodatkowo wiadome, że w okolicy było znaczne zalesienie, a to by znaczyło by, że nie było bardzo rozwinięte gospodarczo. Liczbę budynków w grodzie w XII wieku oceniono na około 100 lub 160, co daje możliwą liczbę mieszkańców na 800, co dawałoby około 1000 osób na 1 ha powierzchni. [4]

                Wykopaliska na Ostrówku pozwalają stwierdzić, iż gród w północnej częsci odrzańskiej wyspy istniał już w VIII wieku. Był zbudowany blisko Odry, na podmokłym terenie. Gród ten służył do ściągania podatków i danin dla władcy, dlatego zamieszkiwała w nim drużyna wojów, potrafiąca wytworzyć wszystko na swoje potrzeby. [5]

            Na początku w Opolu budownictwo mieszkaniowe składało się z ziemianek i półziemianek, a u ich końców budowle naziemne. Brak jest studzień aż od X do XII wieku, co dowodzi, że wodę czerpano prawdopodobnie prosto z rzeki. Tak samo rolę "pralni" spełniała Odra.  Tak samo w X i XII wieku nie były znane ustępy, natomiast od X-XI stulecia znane terenie Ostrówka pojawiają się urządzenia ściekowe, które służyły od odwodniania miasta z wody, która nagromadziła się w czasie deszczu. A od XII wieku poświadczone jest istnienie łaźni parowych, chociaż domyślnie istniały już od X-XI wieku. Podstawowym budulcem było drewno. Znane były też grzebienie, miotły czy przybory do golenia. W Opolu znaleziono także statuetkę z cyny przedstawiającego opancerzonego mężczyznę, być może pancerz wykonano ze skóry. Statuetka jednak może równie dobrze być odczytana jako osoba w szacie, która jest podobna do sukni, do której to naszyto tak jakby łuski, gdzie nakrywa ją płaszcz podobny do peleryny z kołnierzem aż do kolan, przywiązany pasem w talii. A głowę jego osłaniała czapka z daszkiem. Być może właśnie ona przedstawia ubiór, który był charakterystyczny dla mieszkańców Opola z XII wieku, co mogłyby dowodzić znaleziska tkanin wełnianych, lnianych, konopnych czy jedwabnych.

            Do X i XII wieku nie były znane ustępy, natomiast od X-XI stulecia znane terenie Ostrówka pojawiają się urządzenia ściekowe, które służyły od odwodniania miasta z wody, która nagromadziła się w czasie deszczu. A od XII wieku poświadczone jest istnienie łaźni parowych, chociaż domyślnie istniały już od X-XI wieku. Podstawowym budulcem było drewno.[6] W Opolu znaleziono także naczynia kuchenne np. gliniane garnki lub misy. Żelazne misy były znowu rzadkością.[7]

---

[1] Opole, Monografia  miasta, pod red. W. Dziewulski i F. Hawranek, Opole 1975, s.28

[2] Opole, Przewodnik, opracował R. Horoszkiewicz, J Spiechowicz, K. Wicher, E. Wojciechowski, Opole 1957, s.6-7

[3] Opole, Monografia  miasta, pod red. W. Dziewulski i F. Hawranek, Opole 1975,s.32

[4] Jak powstało Opole? Miasto i jego książeta, pod red. Anny Pobóg-Lenartowicz,s.16-17

[5] Ludzie i historia w nazwach ulic Opola, M. Choroś, Ł. Jarczak s. 8-9 Opole 2010

[6] Opole, Monografia  miasta, pod red. W. Dziewulski i F. Hawranek, Opole 1975, s.46-47

[7] Opole, Monografia  miasta, pod red. W. Dziewulski i F. Hawranek, Opole 1975,s.51